بررسی عناصر داستانی در منظومه مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی

یکی از شاعران بزرگ قرن هفتم هجری که در عین سکونت در شبه قاره هند، بر زبان و ادب فارسی تا حد رسیدن به شأن یک شاعر توانای کلاسیک احاطه یافته و آثار پر باری بر جای گذاشته امیر خسرو دهلوی(هـ ق 725 -651 هـ ق) است. آشنایی این شاعر با میراث کهن شعر فارسی و مثنویات بزرگا نی همچون نظامی او را بر آن داشته تا به داستان سرایی منظوم روی آورد؛ و خمسه و منظومه هایی بسراید که همگی از شهرت ومقبولیت نسبتاٌ خوبی بر خوردارند. یکی از منظومه های امیر خسرو مجنون و لیلی اوست که آن را در سال 698هـ ق به سفارش سلطان علاء الدین محمّد سروده و شامل 2660 بیت در بحر هزج مسدس مقبوض محذوف/مقصور است. اساس روایت داستان او در بعضی موارد با منابع عربی همخوانی دارد و در بعضی جنبه ها به ساختار لیلی و مجنون نظامی نزدیک است؛ و در عین حال در بخش هایی با هر دو مأخذ متفاوت است و افزوده هایی در فرعیات دارد. در این پژوهش که به بررسی عناصر داستانی در مجنون و لیلی امیر خسرو اختصاص دارد پس از معرفی زندگی، آثار و روزگار، شیوه شاعری امیرخسرو و جمع بندی مطالب مربوط به سرگذشت لیلی و مجنون و جایگاه منظومه مجنون و لیلی امیر خسرو، عناصر داستانی مختلف معرفی شده اند و در ادامه بحث، به جلوه های هر عنصر داستانی در مجنون و لیلی پرداخته شده است. این بررسی در برگیرنده عناصری همچون درون مایه، زاویه دید، توصیف، شخصیّت پردازی،گفتگو، لحن و تکنیک است و از مجموعه مباحث آن چنین بر می آید که امیرخسرو در کاربرد عنصر توصیف و گفتگو موفقیت چشمگیری داشته است.